Theo kết quả nghiên cứu hiện đại, lá lốt có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và giảm đau khá tốt.

Cây lá lốt (tên khoa học là Piper lolot C. DC) thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae) là một loại cây thảo sống dai thường mọc nơi ẩm ướt ở trung du, miền núi có chiều cao 30 – 40cm, mọc bò, thân cành có phủ ít lông và phồng lên ở các mấu.

Lá đơn nguyên mọc so le, hình tim, rộng, nhẵn, mép uốn lượn, đáy hình tim, đầu lá thuôn nhọn, gân lá chằng chịt hình mạng lưới, cuống lá có bẹ ở gốc. Cụm hoa là một bông đơn độc ở kẽ lá. Quả mọng chứa một hạt. Cây ra hoa, có quả vào mùa thu, từ tháng 8 đến 10. Rễ, thân làm vị thuốc, lá dùng như một loại rau ăn hoặc làm thuốc. Theo kết quả nghiên cứu hiện đại, lá lốt có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và giảm đau khá tốt.

Theo Đông y, lá lốt có vị nồng, hơi cay, tính ấm, công dụng ôn trung (làm ấm bụng); tán hàn (trừ lạnh); hạ khí (đưa khí đi xuống); chỉ thống (giảm đau); yêu cước thống (đau lưng, đau chân), tỵ uyên (mũi chảy nước tanh thối kéo dài), trị nôn mửa, đầy hơi, khó tiêu… Kinh nghiệm dân gian thường dùng lá lốt đơn lẻ hoặc phối hợp với một số vị thuốc khác như rễ cỏ xước, lá xương sông, rễ bưởi bung… sắc lấy nước uống hoặc ngâm tay chân để chữa các chứng đau nhức xương khớp, đau vùng ngực và bụng do lạnh; chứng ra nhiều mồ hôi tay, chân; mụn nhọt, đau đầu, đau răng… Lá lốt có thể dùng tươi, phơi hay sấy khô, mỗi người chỉ nên ăn từ 50 – 100g lá lốt mỗi ngày. Gần đây một số người mắc bệnh gút (gout) đã truyền nhau kinh nghiệm ăn các món có lá lốt để điều trị căn bệnh vốn được cho là “bệnh của nhà giàu”.

Lá lốt có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và giảm đau… Sau đây là một số tác dụng của cây lốt.

• Chữa đau nhức xương, khớp khi trời lạnh: 5-10g lá lốt phơi khô (15-30g lá tươi), sắc 2 bát nước còn ½ bát, uống trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm, nên uống sau bữa ăn tối. Mỗi liệu trình điều trị 10 ngày hoặc lá lốt và rễ các cây bưởi bung, vòi voi, cỏ xước (mỗi vị 30g), tất cả đều dùng tươi thái mỏng, sao vàng, sắc với 600ml nước, còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày. Uống liên tục trong 7 ngày.
• Chữa đau bụng do nhiễm lạnh: Lá lốt tươi 20g, rửa sạch, đun với 300ml nước còn 100ml. Uống trong ngày khi thuốc còn ấm, nên uống trước bữa ăn tối. Dùng liên tục trong 2 ngày.
• Chữa chứng ra nhiều mồ hôi ở tay, chân: Lá lốt tươi 30g, rửa sạch, để ráo cho vào 1 lít nước đun sôi khoảng 3 phút, khi sôi cho thêm ít muối, để ấm dùng ngâm hai bàn tay, hai bàn chân thường xuyên trước khi đi ngủ tối. Thực hiện liên tục trong 5-7 ngày. Hoặc lá lốt 30g, thái nhỏ, sao vàng hạ thổ. Sắc với 3 bát nước còn 1 bát. Chia 2 lần, uống trong ngày. Uống trong 7 ngày liền. Sau khi ngừng uống thuốc 4 đến 5 ngày lại tiếp tục uống một tuần nữa.
• Chữa bệnh tổ đỉa ở bàn tay: 30g lá lốt tươi, rửa sạch, giã nát, vắt lấy 1 bát nước đặc, uống trong ngày. Còn bã cho vào nồi đun với 3 bát nước, đun sôi khoảng 5 phút rồi vớt bã để riêng. Nước dùng để rửa nơi có tổ đỉa, sau đó lau khô lấy bã đắp lên, băng lại. Ngày làm 1-2 lần, liên tục trong 5-7 ngày.
• Chữa phù thũng do suy thận: Lá lốt 20g, cà gai leo, rễ mỏ quạ, rễ tầm gai, lá đa lông, mã đề mỗi vị 10g. Sắc với 500ml nước còn 150ml, uống trong ngày. Uống sau bữa ăn trưa khi thuốc còn ấm. Dùng trong 3-5 ngày.
• Chữa mụn nhọt vỡ mủ lâu ngày không liền miệng: Lá lốt, lá chanh, lá ráy, tía tô, mỗi vị 15g. Cách làm: Trước tiên lấy lớp vỏ trong của cây chanh (bỏ vỏ ngoài) phơi khô, giã nhỏ, rây bột mịn rắc vào vết thương, sau đó các dược liệu trên rửa sạch, giã nhỏ đắp vào nơi có mụn nhọt rồi băng lại. Ngày đắp 1 lần. Đắp trong 3 ngày.
• Chữa đầu gối sưng đau: Lá lốt, ngải cứu mỗi vị 20g (tất cả dùng tươi), rửa sạch, giã nát, thêm giấm chưng nóng, đắp, chườm nơi đầu gối sưng đau. Mỗi liệu trình điều trị 10 ngày. Hoặc lá lốt và rễ các cây bưởi bung, vòi voi, cỏ xước, mỗi vị 30g, tất cả đều dùng tươi thái mỏng, sao vàng, sắc với 600ml nước, còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày. Uống liên tục trong 7 ngày.

Đặc biệt, món canh lá lốt nấu với thịt, cá là món ăn bổ dưỡng, giúp người già chống đỡ được một số bệnh tật, nhất là làm giảm đau nhức xương, khớp nhất là trong lúc giao mùa, từ mùa hại chuyển sang mùa thu.

(theo Nông nghiệp Việt Nam)

 

Lá lốt – món ăn vị thuốc

Lá lốt có hình dạng tựa lá trầu, tùy vùng miền còn có cách gọi là lá cách, lá tất bát, lá trầu đất. Thân giống cây tiêu, rất dễ mọc ở những nơi có đất ẩm ven bờ sông hay dọc hàng rào. Về mặt y dược, lá lốt có vị cay, mùi thơm nồng, tính ấm có tác dụng đi vào các kinh vị, tỳ, gan, mật.

Lá lốt không chỉ là cây thuốc quý giúp giải độc, chống viên, chữa các bệnh liên quan đến thấp khớp, phong thấp,…mà còn là một loại rau dùng làm gia vị hay chế biến các món ăn ngon. Trong một số món ăn nếu thiếu lá lốt dường như có cảm giác thiếu đi chút hương vị đậm đà vốn có.

Lá lốt có thể chế biến được nhiều món ăn ngon như luộc chấm nước mắm tỏi gừng; xắt nhỏ như sợi chỉ, vắt chanh vào ăn sống hoặc xào với thịt bò, thịt heo hay các loại hải sản thì ngon không gì bằng.

Ngoài ra người ta thường hay dùng lá lốt gói bọc thịt, cá để nướng dưới bếp than vừa chống cháy lại có mùi thơm ngon. Vị ngọt của thịt hay cá thấm vào trong lớp lá mỏng bọc ngoài, cộng thêm mùi thơm của lá lốt sau khi nướng khiến người ăn chỉ nhìn qua đã thấy thèm.

Nhưng có lẽ ngon và đặc sắc nhất là món canh lá lốt. Để nấu canh lá lốt, trước tiên phải rửa sạch lá rồi xắt nhỏ, cho vào nồi nước nấu cùng cá hoặc thịt rồi cho thêm ít gừng tươi đập dập. Các loại canh rau khác cần phải kèm theo rau thơm như hành, ngò… canh lá lốt chỉ cần cho thêm ít gừng tươi giã dập, ít lá rau quế hoặc lá ngải cứu xắt nhỏ để tạo mùi thơm.

Mâm cơm có bát canh lá lốt nấu với thịt nạc băm nhỏ hoặc nấu với tôm khô đã kích thích dịch vị, ăn xong thấy người khoan khoái dễ chịu. Những ai lần đầu thưởng thức món canh này sẽ thấy hơi đăng đắng, quen rồi dăm ba bữa mà không ăn lại thấy nhơ nhớ…

Những món ăn từ lá lốt rất thích hợp khi lúc trời chuyển mùa làm cơ thể nặng nề, ớn lạnh, biếng nhác hoạt động, đau nhức gân xương… Chính vì vậy cây lá lốt không những là vị thuốc dân dã mà còn là món ăn vừa ngon vừa bổ dưỡng giúp những người dân quê bớt được nặng nề mỗi sáng thức dậy, cơ thể tháo vát nhanh nhẹn trong những buổi đồng áng vất vả.

 

Canh thịt bò nấu lá lốt

Nguyên liệu:

• 200g thịt bò xay
• 1 quả cà chua
• 10 lá lốt
• Hành khô, muối, dầu ăn, hạt nêm, hạt tiêu.

Cách làm:

• Thịt bò xay đổ ra bát, nêm vào nửa thìa nhỏ muối, một ít hạt tiêu, trộn đều, ướp khoảng 15 phút.
• Cà chua rửa sạch, bổ múi cau.
• Lá lốt rửa sạch, thái nhỏ.
• Đun nóng nồi cho một ít dầu ăn, phi hành thơm, cho thịt bò vào xào chín tái, đổ thịt bò lại ra bát để riêng.
• Dùng lại nồi đó, cho cà chua vào xào chín, đổ vào nồi khoảng hai bát con nước lọc.
• Đun sôi đến khi cà chua chín mềm thì cho bát thịt bò vào đun cùng, nêm gia vị lại cho hợp với khẩu vị của bạn.
• Tắt bếp, thêm lá lốt thái nhỏ vào.
• Múc canh ra bát lớn dùng làm món canh ăn với cơm.

Canh mít non nấu lá lốt cho ngày nóng

Bát canh mít non có vị ngọt tự nhiên của tôm cùng hương thơm thoang thoảng của lá lốt.

Đầu tiên, bạn phải lựa những trái gai mịn đều, da nhẵn thì mít vừa có thịt lại không quá nhiều xơ. Bổ ra thành nhiều phần nhỏ, gọt vỏ, bỏ cùi, ngâm vào nước lạnh để ra bớt mủ và không bị thâm vì gió. Thông thường, mít non bán ở chợ đã được thái sẵn, chỉ cần mua về nhặt rửa lại là được. Nguyên liệu còn lại của món canh này là tôm tươi và lá lốt. Chỉ nên mua những con tôm bé bằng ngón tay út, nếu có tôm đất là ngon nhất vì tôm chắc và ngọt thịt. Tôm mua về cắt bỏ đầu, bóc vỏ, giã hơi dập, ướp với một ít gia vị.

Chọn những chiếc lá lốt còn non, có màu xanh tươi, không nên chọn loại lá dày, màu xanh thẫm vì khi nấu có vị đắng làm món canh không ngon. Lá lốt rửa sạch, thái thành sợi nhỏ. Đặt nồi lên bếp, phi thơm đầu hành, cho tôm đã giã vào xào sơ qua. Sau đó cho nước vào đun sôi, cho mít vào nấu chín, nêm lại gia vị, một ít ruốc Huế cho vừa ăn. Tắt bếp, cho lá lốt vào, múc ra bát và thưởng thức.

Trong những trưa hè nóng bức, bát canh với hương thơm thoang thoảng của lá lốt, cái bùi của mít non cùng vị ngọt tự nhiên trong nước dùng đem đến cho bạn cảm giác thơm ngon lạ miệng rất thú vị.

Canh ngao biển nấu lá lốt

Nguyên liệu cho 4 người